Sunucularda işlemci, sistemin beyni olarak tüm veri işleme faaliyetlerinin merkezinde yer alır. Yüksek performanslı CPU’lar, aynı anda birçok görevi yüksek hızla tamamlayabilir, istemciler arasında kesintisiz iletişim sağlar ve karmaşık hesaplamaları sorunsuz şekilde yürütür. Sanallaştırma teknolojileri, veri tabanı sistemleri, web trafik kontrolü ve HPC uygulamaları işlemci performansına doğrudan bağlıdır.
Veri Merkezlerinde İşlemci Seçiminin Kritik Etkisi
Sunucu işlemcileri, istemci isteklerini yanıtlamak, veritabanı işlemlerini çalıştırmak ve sistem kaynaklarını organize etmek gibi görevlerde merkezi rol oynar. Çekirdek ve iş parçacığı sayısının fazlalığı, aynı anda binlerce görevi sorunsuz şekilde yürütmelerine olanak tanır. Bu yapı; işlem yoğunluğu, tepki süresi ve sistem gecikmesi gibi performans kriterlerini doğrudan etkiler.
Bununla birlikte işlemcilerin değeri yalnızca işlem gücünde yatmaz. ECC destekli belleklerle çalışmaları sayesinde veri güvenliği sağlarlar. Enerji tasarrufu açısından düşük watt tüketimi ile veri merkezlerinde maliyetleri düşürürken, gelişmiş bellek ve bağlantı desteği sayesinde güncel ve esnek bir altyapı sunarlar. Bu altyapılar üzerinde barındırılan uygulamaların performansını en üst seviyeye çıkarmak adına, Caddy Web Server gibi modern ve otomatik SSL destekli sunucu yazılımları da tercih edilebilir; böylece sistemin yalnızca donanım değil, yazılım düzeyinde de maksimum verimlilikle çalışması sağlanır.
AMD EPYC Nedir?
AMD EPYC, Zen tabanlı mikro mimarisiyle geliştirilmiş bir sunucu işlemcisi serisidir. Ryzen işlemcilerle aynı temel çekirdek yapısını kullansa da, kurumsal sistemler için tasarlanmış özel özelliklerle donatılmıştır. EPYC işlemciler, çok çekirdekli yapı, yüksek PCIe hattı sayısı ve geniş RAM desteğiyle veri merkezi ortamlarında üstün performans sağlar.
EPYC İşlemcilerde Chiplet Tasarımı ve Güvenlik Yapısı
AMD EPYC işlemciler, chiplet mimarisiyle tasarlanır; tek yonga yapısı yerine küçük çekirdek modüller, merkezi G/Ç kontrolcüsü aracılığıyla entegre edilir. Bu tasarım hem maliyetleri düşürür hem de sistem uyumluluğunu artırır. EPYC ailesi, ilk nesilden itibaren 8 kanal bellek desteği sunar; Genoa jenerasyonuyla bu destek 12 kanal DDR5 seviyesine ve PCIe 5.0 ile 128 hattan tam erişime yükselmiştir.
Milan-X işlemciler, yüksek L3 önbellekleriyle veri tekrarı içeren iş yüklerinde yüksek performans sunar. SEV (Secure Encrypted Virtualization) teknolojisi ise her sanal makineye ayrı donanım tabanlı koruma sağlar. EPYC modellerinin bazıları tek soketli sistemler için optimize edilirken, büyük çoğunluğu çift soketli sunucularda kaynakları tam performansla çalıştırabilir. Özellikle Plesk Apache yapılandırmaları gibi çok sayıda süreç yöneten kontrol panellerinde, EPYC işlemcilerin sunduğu çok çekirdekli mimari, yüksek işlem hacmini sorunsuz bir şekilde yönetmeyi mümkün kılar.
Sunucu Dünyasında EPYC ve Xeon Kıyaslaması
Sunucu çözümlerinde işlemci seçimi söz konusu olduğunda, AMD EPYC ile Intel Xeon modelleri genellikle karşılaştırmanın merkezinde yer alır. İki üretici de güçlü performans vadetse de, mimari farklılıklar ve teknik avantajlar seçim sürecine doğrudan etki eder. Bu kıyaslamada; çekirdek yapıları, IPC skorları, TDP seviyeleri, bellek kanal sayısı ve PCIe şeritleri gibi faktörler incelenir.
Çekirdek Sayısı ve İş Parçacığı
AMD EPYC işlemciler, özellikle son nesillerde çekirdek sayısı açısından belirgin bir üstünlüğe sahip. Örneğin:
- İlk Nesil: EPYC Naples (7001 serisi) en fazla 32 çekirdek sunarken, rakip Intel Xeon Scalable en fazla 28 çekirdeğe sahiptir.
- İkinci Nesil: EPYC Rome (7002 serisi) çekirdek sayısını 64’e çıkarırken, Intel’in aynı döneme yakın piyasaya sürdüğü Xeon Cascade Lake Refresh ve Cooper Lake işlemcileri belirli modellerde 28-56 çekirdek aralığında kalmıştır.
- Üçüncü Nesil: EPYC Milan (7003 serisi) 64 çekirdek ile devam etmiştir. Intel ise 2021’de çıkan 3. Nesil Xeon Scalable Ice Lake işlemcilerinde en fazla 40 çekirdeğe ulaşmıştır.
- Dördüncü Nesil: EPYC Genoa (9004 serisi) ile AMD çekirdek sayısını 96’ya yükseltmiştir. Hatta özel versiyon Zen 4c (Bergamo) ile 128 çekirdeğe ulaşıyor. Intel tarafında 2023’te çıkan Sapphire Rapids tabanlı 4. Nesil Xeon Scalable işlemciler en fazla 60 çekirdek sunabilmektedir.
IPC (Talimat Başına İşlem) ve Tek Çekirdek Performansı
İşlemci performansını belirleyen temel faktörlerden biri de IPC yani talimat başına işlem yeteneğidir. Uzun yıllar boyunca Intel, IPC ve tek çekirdek performansında liderliği elinde tutarken, AMD Zen 2 ve Zen 3 mimarileriyle bu farkı önemli ölçüde kapatmıştır. Zen 4 tabanlı EPYC Genoa işlemciler, artırılmış saat hızları ve mimari geliştirmeler sayesinde tek çekirdek performansında rekabetçi seviyeye ulaşmıştır.
Bellek Bant Genişliği ve Kapasitesi
Sunucu uygulamalarında yalnızca işlem gücü değil, bellek erişim hızı da performansı doğrudan etkileyen bir başka unsurdur. AMD EPYC işlemciler, ilk günden itibaren geniş bellek kanalı desteğiyle dikkat çekmiştir. Naples, Rome ve Milan nesillerinde 8 kanal bellek desteği sunulurken, Intel’in bu düzeye ulaşması 2021 yılında çıkan Ice Lake serisine kadar mümkün olmamıştır.
AMD, Genoa ile birlikte 12 kanal DDR5 bellek desteği sunarak bu alanda da fark yaratmıştır. Geniş bellek kanalı, bellekten gelen verilerin işlemciye daha hızlı ulaşmasını sağlar ve özellikle büyük veri işleme, veritabanı yönetimi ve bilimsel hesaplamalarda önemli bir avantaj oluşturur.
Intel® Xeon®’dan AMD EPYC İşlemcilere Geçmek İçin 5 Neden
Yüksek Frekanslı İşleme
Daha yüksek frekanslı CPU’lar veri hareketini ve sanal makine performansını iyileştirir.
CPU frekansı arttıkça, verinin işlenme ve taşınma hızı da paralel şekilde artar. Bu sayede çok sayıda sanal makineyi aynı anda çalıştırmak ve görevleri daha hızlı koordine etmek mümkün hale gelir. Aynı zamanda, yapay zeka hızlandırıcıları ile entegrasyonlarda daha yüksek verimlilik sağlanır.
Bu bağlamda, AMD EPYC 9575F işlemcileri, Intel® Xeon® Platinum 8592+ modeline kıyasla %28’e kadar daha yüksek frekansta çalışarak GPU performansında kritik bir rol üstlenir ve bu da onları yüksek işlem gücü gerektiren sistemler için vazgeçilmez hale getirir.
Temel GPU Barındırma Görevlerinde Ortalama %50 Daha Yüksek Performans
Daha hızlı çekirdek başlatmaları, bellek değişimleri ve veri transferleri performansı artırır.
Nesil AMD EPYC işlemciler, GPU kümeleriyle yapılan derin öğrenme ve çıkarım gibi görevlerde çarpıcı performans artışları sunar. Daha hızlı çekirdek başlatma, etkin bellek yönetimi ve yüksek hızlı veri transferi, sistem genelinde ortalama %50’ye varan performans artışı sağlar. Örneğin, yapılan testlerde Grok-1 çıkarımı yaklaşık %52, Kernel başlatma süresi %30 ve bellek kopyalama işlemleri %138 oranında daha iyi sonuçlar vermiştir.
Tüm Modelleri Ve Veri Kümelerini Bellekte Tutmaya Yönelik Yüksek RAM
12 DDR5 kanalı soket başına 6 TB’a kadar RAM’i destekler
AMD’nin 5. Nesil EPYC işlemcileri, her sokette 12 DDR5 kanal desteği ile 6 TB’a kadar RAM kapasitesini mümkün kılar. Bu yüksek bellek kapasitesi, tüm modellerin ve veri kümelerinin bellekte tutulmasını sağlar; böylece okuma/yazma döngüleri minimize edilir ve disk erişimi yerine doğrudan RAM üzerinden işlem gerçekleştirilerek zaman kaybı önlenir.
%20’ye Kadar Daha Yüksesk GPU İşlemci – 6,7
AMD EPYC ana bilgisayarlarıyla ağır AI iş yüklerinde GPU performansı yükseliyor.
Yoğun yapay zeka iş yüklerinde, işlemci ve GPU arasındaki uyum performansı doğrudan etkiler. AMD EPYC 9575F işlemciler ile yapılandırılmış 8x GPU platformlarında yapılan testlerde, Intel Xeon Platinum 8592+ ile yapılandırılan sistemlere kıyasla GPU tarafında %20’ye varan performans artışı kaydedilmiştir. Özellikle Stable Diffusion XL v2 (FP8) eğitim senaryolarında ve Llama 3.1-70B (FP8) çıkarım testlerinde bu fark açık şekilde gözlemlenmiştir.
AMD EPYC Tabanlı Sunucu Kurulumu:
AMD EPYC işlemciler, mimari gücüyle dikkat çekerken pratikteki kurulumu da birçok kişinin merak ettiği konular arasında yer alıyor. Masaüstü bilgisayarlarda kullandığımız Ryzen gibi hemen al, tak, çalıştır mantığı EPYC dünyasında biraz daha kurumsal düzeyde işler. Çünkü EPYC, sıradan anakartlarla değil; sunucu sınıfı donanım altyapılarıyla uyumludur.
İlk olarak sistemin omurgasını oluşturacak olan anakart seçimiyle başlamak gerekir. EPYC işlemciler, SP3 ya da yeni nesil Genoa modelleri için SP5 soket yapısına sahip anakartlara ihtiyaç duyar. Bu anakartlar genellikle ASUS, Supermicro, Gigabyte veya Tyan gibi sunucu odaklı üreticiler tarafından sağlanır ve ECC destekli Registered DIMM (RDIMM) ya da LRDIMM belleklerle çalışacak şekilde tasarlanmıştır.
Soğutma ve kasa tasarımı da bu işlemcilerin performansı açısından belirleyici olur. Yüksek çekirdek sayısı ve güç tüketimi, doğal olarak etkili bir soğutma sistemini zorunlu kılar. EPYC işlemciler genellikle 200-400W arasında değişen TDP değerlerine sahiptir. Bu yüzden Noctua, Dynatron veya Supermicro gibi markaların özel sunucu soğutucuları tercih edilirken, sistemin yerleştirileceği kasa da yüksek hava akışı sağlayan sunucu sınıfı olmalıdır.
Donanım montajı tamamlandıktan sonra BIOS seviyesinde bazı ayarların gözden geçirilmesi tavsiye edilir. BIOS’un güncel olması sistem kararlılığı açısından kritik bir detaydır. Ayrıca SMT (Simultaneous Multithreading), bellek yapılandırmaları, sanallaştırma desteği ve güvenlik özelliklerinin aktif olduğundan emin olunmalıdır.
İşletim sistemi seçimi konusunda ise EPYC oldukça esnektir. Modern Linux dağıtımları – örneğin Ubuntu 20.04 ve sonrası, CentOS/Rocky/AlmaLinux 8+, Debian 10+ gibi sürümler – bu işlemcilerle tam uyumludur. Sunucuya bu sistemlerin kurulumu sırasında herhangi bir özel sürücüye gerek kalmaz, çoğu donanım otomatik olarak tanınır.
EPYC Tabanlı Sistem Tercih Kılavuzu
KOBİ ve Ajanslar İçin Tek Soketli Sunucular
Tek soketli EPYC sistemler, hem bütçe dostu hem de yüksek performans sunan bir altyapı arayan küçük ölçekli şirketler, ajanslar ve veri merkezleri için idealdir. Yoğun web trafiği, veri tabanı süreçleri, ERP yazılımları ya da sanallaştırma altyapıları bu sistemlerde başarıyla çalıştırılabilir. 32 ya da 64 çekirdekli işlemciler; yüksek IPC gücü ve geniş RAM kanalları sayesinde istikrarı uzun vadede korur.
Proxmox, VMware ESXi veya Hyper-V altyapılarında 10-30 arası sanal makineye aynı anda hizmet verebilen bu sistemler, ihtiyaç arttığında kaynak kapasitesini artırabilecek esnekliğe sahiptir.
Büyük Ölçekli Senaryolar İçin Çift Soketli EPYC Sistemler
Çift soketli EPYC sunucular, ileri seviye yapay zeka projeleri, veri madenciliği, HPC senaryoları, simülasyonlar ve çok çekirdek gerektiren uygulamalar için uygundur. 128 çekirdeğe kadar destek sunan bu mimari; araştırma kurumları, üniversiteler ve büyük şirketlerin işlem gücü taleplerini karşılayabilir.
24 kanal DDR5 mimarisi, RAM üzerinden büyük veri işleme avantajı sunarken; 128 PCIe 5.0 hattı sayesinde NVMe diskler, AI kartları ve yüksek hızlı ağ donanımları kolaylıkla entegre edilebilir.
AMD EPYC ile VDS Performans Karşılaştırması
| Test Senaryosu | AMD EPYC 9354P (32C/64T) | Intel Xeon Gold 6338 (32C/64T) | Notlar |
|---|---|---|---|
| Web Sunucu (NGINX + PHP) 20K istek/s | ✅ 19.700 | 🔶 16.200 | EPYC daha az CPU kullanımıyla daha stabil |
| MySQL 1M Sorgu Benchmark | ✅ 920K sorgu/sn | 🔶 790K sorgu/sn | Daha hızlı bellek erişimi sayesinde |
| VM Başlatma Süresi (10 VDS) | ✅ 16.5 saniye toplam | 🔶 21.3 saniye toplam | Çekirdek eş zamanlı dağıtımı avantajı |
| Disk IO (NVMe RAID 1) | ✅ 1.8M IOPS | 🔶 1.3M IOPS | PCIe 5.0 avantajı hissediliyor |
| CPU Kullanım Verimliliği (%) | ✅ %82 | 🔶 %69 | AMD SMT + çekirdek sayısı etkili |
| Ortalama Gecikme (API Sunucusu) | ✅ 28ms | 🔶 37ms | Daha yüksek IPC avantajı |
AMD EPYC Üzerine En Çok Sorulanlar
Ryzen yerine EPYC neden daha mantıklı?
Ryzen işlemciler masaüstü sistemlerde ve hafif yüklerde iyi performans gösterir. EPYC ise ECC destekli RAM, çok soketli yapı, fazla sayıda PCIe hattı ve kurumsal ölçeklenebilirlik gereksinimleri için tasarlanmıştır. Güvenilirlik ve uzun süreli işlem istikrarı için EPYC daha uygundur.
EPYC mi yoksa Xeon mu daha iyi?
Her iki işlemci de güçlüdür ancak kullanım biçimi tercih farkını doğurur. EPYC, çok çekirdekli görevlerde, geniş bellek bant genişliğinde ve yüksek PCIe kapasitesiyle öne çıkar. Xeon ise özellikle lisans bazlı yazılımlarda tek çekirdek gücüyle avantaj sağlayabilir.
EPYC’li bir sistemi kiralamak mı yoksa kurmak mı mantıklı?
Eğer kısa vadede kullanacaksanız ve altyapınız yoksa kiralamak daha doğrudur. Ancak uzun vadede kullanım söz konusuysa, sunucuyu kurmak özelleştirme ve maliyet açısından avantaj sağlar.
RDP ve AnyDesk gibi uygulamalarda EPYC yeterli performans verir mi?
Evet, EPYC işlemciler yüksek çekirdek ve bant genişliği ile bu tür uzak bağlantılarda sorunsuz performans sağlar. Ancak yüksek I/O talepli sistemlerde bağlantı hızı için kaynak sınırlamaları yapılmalıdır.
EPYC işlemcili sistemde güvenlik için sadece donanım yeterli olur mu?
Hayır. Donanım seviyesindeki güvenlik özellikleri yalnızca temeli oluşturur. Ağ güvenliği için mutlaka firewall, IDS sistemleri ve erişim kontrolleri aktif olmalıdır.